Keçən il bir yazımda Ali Məhkəmənin qiymətləndirmə hesabatının mübahisələndirilməsi haqqında qərarını təhlil etmişdim. Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında Qanunda belə hesabatların məhkəmədə mübahisələndirilməsinə təminat verilsə də, Ali Məhkəmə ziddiyyətli olaraq hesab etmişdi ki, bu təminat məhdudlaşdırıla bilər. Nəticədə iş üzrə icraata xitam verilmişdi. Bu ilin mart ayında başqa bir qərarla Ali Məhkəmənin oxşar bir işə tamamilə əks mövqedən yanaşıldığını görüb məsələyə bir də baxmağı düşündüm.
Bu cür mübahisələrin mahiyyəti odur ki, tələb məhkəmə qərarı ilə əmlaka yönəldikdən sonra icra orqanı qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə məşğul olan hər hansı özəl şirkəti əmlakın qiymətləndirilməsinə cəlb edir. Hazırlanan qiymətləndirmə hesabatı əsasında hərrac keçirilir və hərrac nəticəsində əldə olunmuş vəsait əsas tələbin təmin olunmasına yönləndirilir. Bəzən olur ki, əmlak sahibi və ya başqa maraqlı şəxs qiymətləndirmə ilə razılaşmır və məhkəməyə müraciət edib hesabatın ləğvini ekspertiza keçirilməsini tələb edir. Bu hüquq Qiymətləndirmə fəaliyyəti haqqında Qanunun 8-ci maddəsində də təsbit olunmuşdur.
Bu barədə ötən il verilmiş qərarlardan görünən odur ki, Ali Məhkəmənin İnzibati-İqtisadi Kollegiyası qiymətləndirmə hesabatlarının qüvvədə saxlanılmasına (bu və bu qərarlar), Mülki Kollegiyası isə ləğv edilməsinə meylli olur (bu, bu, bu, bu və bu qərarlar). Mülki Kollegiya qərarlarında qeyd olunur ki, Qanunun 8-ci maddəsinə görə qiymətləndirmə hesabatı mübahisələndirilirsə, əmlakın yenidən qiymətləndirilməsi üçün ekspert təyin olunmalı və ekspert rəyi əsasında məhkəmə iddiaya münasibət bildirməlidir. İlk yazımda da qeyd etdiyim kimi, qanun açıq-aşkar nəyinsə mübahisələndirilə bilməsini qeyd edirsə, buna məhdudiyyət qoyulmamalıdır. Buna görə də, Mülki Kollegiyanın yanaşmasını, təbii ki, daha düzgün hesab edirəm.
Lakin ümumilikdə tələbin əmlaka yönlənirilməsi prosesindəki problemi də görmək lazımdır. Qiymətləndirmə fəaliyyəti ilə özəl şirkətlər məşğul olur və icra orqanı ilə bu şirkətlərin öz aralarında qiymətləndirmə prosesini təşkil etməsi görünənə görə yanlış qiymətləndirmələrə yol açır. Hər dəfə maraqlı tərəfin qiymətləndirmə hesabatını mübahisələndirməsi isə özü-özlüyündə artıq xərclər deməkdir. Həm də mülkiyyətçi maraqlı ola bilər ki, əmlakın satılması prosesi uzansın. Bunları nəzərə alıb prosesi daha səmərəli vəziyyətə gətirmək üçün qanunvericiliyi yeniləmək olar.
